เนื่องจากบุคคลไร้ความสามารถไม่สามารถทำนิติกรรมได้โดยลำพัง ดังนั้น การทำนิติกรรมสัญญาใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับทรัพย์สินของบุคคลไร้ความสามารถ เช่น การขายบ้าน คอนโด ที่ดินของบุคคลไร้ความสามารถ จะถือว่าเป็นโมฆียะหรือโมฆะตามกฎหมาย หากไม่ได้รับอนุญาตจากศาลให้ทำนิติกรรมดังกล่าว

บุคคลไร้ความสามารถ (incompetent person) หมายถึง บุคคลวิกลจริตที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ ไม่สามารถประกอบกิจการงาน รักษาผลประโยชน์ของตัวเอง หรือทำภารกิจส่วนตัวได้ เช่น ผู้ป่วยโรคสมองฝ่อ สมองเสื่อมขั้นรุนแรง สมองพิการ จิตไม่ปกติ โรคเส้นเลือกในสมองตีบ โรคพาร์กินสัน โรคชรา อัมพาต เจ็บปวดไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ทำให้ต้องมีคนคอยดูแลตลอดเวลาและต้องจัดให้อยู่ในความดูแลของผู้อนุบาลตามคำสั่งจากศาล โดยมีประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว จึงถือว่าเป็นบุคคลไร้ความสามารถ

ผู้อนุบาล คือ ผู้ที่ได้รับการแต่งตั้งจากศาลในการทำนิติกรรมใดๆ แทนบุคคลไร้ความสามารถ หากคนใกล้ชิด เข้าข่ายบุคคลไร้ความสามารถ บุคคลที่จะมีสิทธิร้องขอศาลให้มีคำสั่งให้บุคคลนั้นเป็นบุคคลไร้ความสามารถ และแต่งตั้งตนเป็นผู้อนุบาลได้ คือ 

1. คู่สมรส 

2. บิดา มารดา ปู่ ย่า ตา ยาย ทวด

3. ผู้สืบสันดาน ลูก หลาน เหลน ลื่อ

4. ผู้ปกครอง (กรณีผู้เยาว์ไม่มีบิดามารดา หรือมี แต่ถูกถอนอำนาจปกครอง)

5. ผู้พิทักษ์ คือ ผู้ดูแลคนเสมือนไร้ความสามารถ 

6. ผู้ที่ปกครองดูแลอยู่ เช่น พี่สาว น้องชาย เป็นต้น

7. พนักงานอัยการ

8. บุตรบุญธรรม

โดยศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดี คือ ศาลเยาวชนและครอบครัว ที่มูลคดีเกิดขึ้นหรือที่ผู้ร้องมีภูมิลำเนาอยู่ในเขตศาล 

กรณีที่มีความจำเป็นต้องขายที่ดินของบุคคลไร้ความสามารถ ผู้อนุบาลต้องทำอย่างไร 

หากในขณะที่ร้องขอต่อศาลเพื่อแต่งตั้งผู้อนุบาล ไม่ได้ร้องขอศาลเรื่องการขายที่ดินของคนไร้ความสามารถ จะไม่สามารถขายที่ดินของบุคคลไร้ความสามารถได้ ดังนั้น ผู้อนุบาลต้องร้องขอต่อศาล เพื่อให้ศาลมีคำสั่งอนุญาตให้ผู้อนุบาลขายที่ดินแปลงดังกล่าวได้เสียก่อน จากนั้นจึงนำคำสั่งศาลดังกล่าว พร้อมเอกสารหลักฐานต่างๆ มายื่นคำขอต่อเจ้าหน้าที่สำนักงานที่ดิน

โดยการที่จะขายที่ดินของบุคคลไร้ความสามารถ ผู้อนุบาลต้องมีเอกสารประกอบให้ศาลพิจารณาได้ว่า การขายทรัพย์สินของบุคคลไร้ความสามารถ มีราคาซื้อขายเป็นเหตุเป็นผล นำมาใช้เป็นประโยชน์เพื่อดูแลรักษาบุคคลไร้ความสามารถจริง ไม่มีใครคัดค้านการขายนี้ และอาจมีการพิจารณาอื่นๆ ศาลจึงจะพิจารณาอนุญาต มีคำสั่งให้ผู้อนุบาลขายที่ดินของบุคคลไร้ความสามารถได้ โดยรายละเอียดเอกสารที่ต้องใช้เราสามารถปรึกษาทนายในการดำเนินการได้